Thống kê về ngành thương mại điện tử Việt Nam 2023 & dự đoán 2024

Liên tiếp giữ vị trí top đầu về tốc độ tăng trưởng, năm 2023, ngành thương mại điện tử đã và đang là một trong những điểm sáng trong phát triển kinh tế toàn cầu và góp phần đưa Việt Nam lọt top 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại hàng đầu thế giới tính đến tháng 12/2023 (theo Statista). 

Chính vì vậy, các báo cáo về thương mại điện tử hiện nay luôn là mối quan tâm hàng đầu của các chủ doanh nghiệp trước khi bắt tay vào việc lên kế hoạch định hướng phát triển và mở rộng quy mô các sàn thương mại điện tử tại Việt Nam trong năm 2024.

Theo Báo cáo toàn cảnh thị trường sàn bán lẻ trực tuyến của Metric, năm 2023 là một năm bùng nổ của ngành thương mại điện tử tại thị trường Việt Nam. Điều này được thể hiện rõ rệt qua những con số ấn tượng như:

1. Năm 2023, quy mô thị trường thương mại điện tử bán lẻ Việt Nam dự kiến đạt 20,5 tỷ USD, tăng khoảng 25% (tương đương 4 tỷ USD) so với năm 2022. 
2. Tổng doanh thu của 5 sàn thương mại điện tử tại Việt Nam gồm: Shopee, Lazada, Tiki, Sendo, TikTok Shop đạt 233.200 tỷ đồng, với 2,2 tỷ đơn vị sản phẩm được bán ra, tăng 53,4% doanh thu so với cùng kỳ 2022 và đây là mức tăng trưởng mạnh nhất trong vòng 3 năm trở lại đây. 
3. Shopee tiếp tục giữ vững vị trí đứng đầu trong lĩnh vực thương mại điện tử tại Việt Nam với 69% thị phần, tiếp theo là TikTok Shop, Lazada, Tiki và Sendo. 
4. TikTok Shop là sàn thương mại điện tử bán lẻ có tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ nhất khi mới chỉ xuất hiện vào năm 2023 nhưng đã đạt thị phần tới 16%, đứng vị trí số 2 trên tổng số 5 sàn thương mại điện tử bán lẻ. 
5. Trong năm 2023, ngành hàng Làm đẹp tiếp tục giữ vị trí top đầu với doanh thu 8.690 tỷ đồng với 73,4 triệu sản phẩm đã bán ra trong quý III/2023. Tiếp theo sau lần lượt là các ngành: Nhà cửa - Đời sống, Thời trang nữ, Mẹ và bé, Sức khỏe, Thể thao và Du lịch,...
6. Có tới 61 triệu người Việt lựa chọn mua sắm trên các sàn thương mại điện tử trong nước với mức mua sắm trung bình của mỗi người dân đạt 300 USD/người/năm.
7. Đối tượng chính của các sàn thương mại điện tử lớn ở Việt Nam là thế hệ Millennials nòng cốt (58%), thế hệ Millennials trẻ (57%), và thế hệ Gen Z (57%).
8. 73% người tiêu dùng Việt Nam sử dụng dạng tin nhắn hội thoại để tương tác với doanh nghiệp trong quá trình mua sắm trên sàn thương mại điện tử bán lẻ. 
9. Xu hướng thương mại điện tử thịnh hành hiện nay là mua theo đánh giá, với 53% người tiêu dùng thường quyết định mua sau khi đọc từ 1 - 10 đánh giá, 29% đọc từ 11 - 25 đánh giá và 18% đọc từ 26 đánh giá trở lên. 
10. Hơn 105.000 nhà bán lẻ trên 4 sàn Shopee, Lazada, Tiki, Sendo rút khỏi thị trường. Duy nhất TikTok là sàn thương mại điện tử có thêm hơn 95.000 nhà bán mới xuất hiện - Con số này đã giúp cân bằng lại tốc độ phát triển của các sàn bán lẻ trực tuyến năm 2023. 

Nền tảng số liệu E-commerce Metric dự báo năm 2024, doanh số, doanh thu và sản lượng bán ra trên các sàn bán lẻ trực tuyến B2C Việt Nam sẽ tiếp tục tăng mạnh tới 650.000 tỷ đồng. Trong đó, 5 sàn thương mại điện tử lớn ở Việt Nam có thể đóng góp tới 310.000 tỷ đồng doanh thu với mức tăng trưởng là 35%. 

Các chuyên gia kinh tế cũng chỉ ra rằng năm 2024 sẽ là năm bùng nổ của hình thức mua bán xuyên biên giới. Đây là một xu hướng thương mại điện tử mới xuất hiện trong 6 tháng cuối năm 2023 nhưng đã đặt nền móng vững chắc trên thị trường Việt với nguồn nhập khẩu chính hãng từ hai nước Trung Quốc và Hàn Quốc. Thông qua hình thức livestream hàng hóa, nguồn hàng nhập khẩu từ hai quốc gia này ngày càng thâm nhập sâu hơn vào thị trường Việt, cạnh tranh trực tiếp với hàng hóa nội địa. 

Những ngành hàng có vòng đời ngắn và tỉ lệ mua lại cao như Làm đẹp, Nhà cửa - Đời sống và Thời trang nữ tiếp tục giữ vị trí top đầu về doanh thu và số lượng bán. Nguồn hàng bán ra trên các sàn thương mại điện tử sẽ tập trung chủ yếu ở các Shop Mall, ở 2 ngành chính là Làm đẹp và Điện thoại, Máy tính bảng. 

Theo nhận định của TS Lê Xuân Nghĩa, livestream và bán hàng đa kênh sẽ đóng vai trò chủ đạo cho mảng kinh doanh trực tuyến 2024. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh sự xuất hiện của trợ lý ảo AI có thể thay thế 1 phần lực lượng KOC, KOLs hiện nay. 

Là một trong những quốc gia có nền thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ nhất khu vực Đông Nam Á trong 02 năm liên tiếp (theo báo cáo của Google Temasek và Bain & Company công bố tháng 11/2023), Việt Nam được dự kiến sẽ đạt mốc gần 45 tỷ USD tổng giá trị hàng hóa vào năm 2025. 

Tuy nhiên, để đạt được cột mốc “vàng” trong tương lai thì năm 2024, ngoài nắm bắt xu hướng thương mại điện tử thế giới, nước ta cũng cần giải quyết những vấn đề tiêu cực gây ảnh hưởng tới kinh tế trực tuyến. 

Vấn đề lớn nhất ngăn cản ngành thương mại điện tử Việt Nam phát triển là sự tràn lan của hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Vì căn cứ theo diễn biến thực trạng thương mại điện tử ở Việt Nam, các doanh nghiệp trong nước đang có phần “lép vế” so với hàng hóa đến từ Trung Quốc và Hàn Quốc do ảnh hưởng từ các phiên livestream hàng hóa. 

Hơn nữa, tình trạng hàng giả, hàng nhái, kém chất lượng xuất hiện tràn lan trên thị trường sẽ tác động xấu đến uy tín của các doanh nghiệp chân chính trong nước, đồng thời sự gia tăng số lượng nhà cung cấp online một cách ồ ạt cũng khiến cho việc quản lý và xây dựng nền móng vững chãi cho thương mại điện tử Việt Nam bị lung lay. 

Mặt khác, tâm lý mua hàng giá rẻ trên các sàn thương mại điện tử của người Việt vẫn là trở ngại khiến các doanh nghiệp e ngại việc đăng tải các sản phẩm có giá trị cao lên sàn thương mại. Chưa kể sự phát triển không đồng đều giữa các địa phương và các vấn đề liên quan đến chính sách, chi phí và ô nhiễm môi trường,... chưa được giải quyết triệt để có thể khiến thương mại điện tử Việt Nam khó phát triển bền vững. 

--- Tác giả bài viết: Chloe Tran ---